Achégase unha nova loita de clases. A clase propietaria contra a clase inquilina. Non ten traza de acabar ben.
A loita social xa non vai só de que nos suban o salario. Vai de que non nolo quiten todo os propietarios das casas nas que vivimos. Esa xente á que xa non lle vale que paguemos relixiosamente o estipulado nun contrato desde hai anos. Precisa que paguemos máis. No momento en que o mundo (as inmobiliarias, Idealista, os outros propietarios, o turismo) os convence de que son parvos por non estar cobrando 200 ou 300 euros máis, e cren que hai un dereito inalienable a cobrar sempre o máximo que un inquilino poida pagar, esa xente non vai querer renunciar a ese dereito.
Cobrar o máximo de renda que lle poidas sacar á túa propiedade non é un dereito. É una opción. Querer alugarlle só o piso a inditexers ou funcionarios (grupo A), emparellados pero sen fillos nin mascotas, e a poder ser só de setembro a xuño, para logo meter turistas no verán, tampouco é un dereito. É unha opción. Chucharlles a metade do salario a traballadores para que ti ou os teus fillos non teñan que traballar tampouco é un dereito. É unha opción. Unha escolla moral bastante fea, se me preguntan, e socialmente insostible. Pero favorecida polo mercado, polos gobernos, polos bancos, por La Voz de Galicia, polo sistema este que nos montamos entre todos onde ser propietario é algo ao que aspirar, non só para vivir con tranquilidade, senón para facer diso un negocio, toda unha industria. Unha industria ao revés: aquí os traballadores en vez de cobrar, pagan. E todo o que sexa cuestionar estes dereitos non existentes da clase rentista, noméase cunha temida palabra con k.
A clase inquilina está máis á intemperie ca nunca. E a clase propietaria segue a ter todo o privilexio e o respecto da sociedade, que normaliza o abuso e lexitima todo o seu poder. Os inquilinos achantan porque claro, pobres caseiros, quen non faría o mesmo se puidese. Porque no fondo se cadra todos aspiramos a ter: ese piso, ese poder, ese respecto social por facer as cousas ben na vida.
Ou non. A carta de hoxe vai sobre como facer que a clase rendista ademais do poder e os cartos teña un pouco de vergoña. Si, ti tamén, pequeno propietario que me estás lendo. Unha vegoña individual, honesta, necesaria, que temos que traballar entre todos. Imos aló.
Aquí Nick Bano, avogado británito e autor de ‘Against Landlords’, libro que, xunto coa vida mesma, inspira o boletín de hoxe.
Os que teñen
Non temas, propietario, non te poñas á defensiva. Non me vou meter contigo. Sei que pagaches o teu piso, ou aínda o estás pagando, traballando duro e aforrando ben. Algo de axudiña familiar terías, posiblemente tamén cumpriches co que a familia esperaba de ti: un bo traballo, parella, fillos, coche. Necesitas e mereces ese dúplex e esa praza dobre de garaxe, aínda que sexa en Bertamiráns. A hipoteca non a regalan e coas subas do euríbor menos, pero a malas xa lle gañarías cartos ao investimento se a vendeses ou a puxeses e alugueiro.
Tamén pode ser que o tiveses clarísimo con 25 anos e que aceptases uns aforriños de teus pais para te meteres a ese apartamento tan cuco de 40m2 na cidade. Pagabas o mesmo de letra que se alugases, uns 350€, valeuche para os teus primeiros anos de persoa adulta solteira, e agora que xa case está pago e precisas outro máis grande, pódeslle sacar 800€ en alugueiro todo o ano ou moito máis se o metes a piso turístico. A verdade é que fuches lista, que ben terlle feito caso aos vellos daquela mesmo. Aproveitar cando había pisos baratos e ata vantaxes fiscais por mercar. Alugar era tirar os cartos. Investiches e agora podes gañarlle o que queiras e máis.
Ou se cadra a vivenda na que moras herdáchela, e ti que lle vas facer. Vives na mesma casa onde vivían teus pais ou avós, porque tamén tiveches a prudencia de non emigrar a outro lugar, buscaches a túa vidiña aquí. Igual non gañas tanto pero tamén tes menos gastos. Ata podes permitir aumentares o teu capital cultural traballando nalgo creativo, faceres a túa arte, os teus concertos, as túas curtas cos amigos. Botares anos facendo un doutoramento ou unhas oposicións a xuíz.
E logo tamén pode ser que herdases casa nun lugar distinto a onde vives, e que a teñas en alugueiro, para pagares a vivenda na que resides agora. O comido polo servido, a non ser que o teu piso sexa en Muros ou Silleda e a renda non che dea máis que para alugares un estudio na periferia de Madrid. Era ben podérllelo arrendar a madrileños no verán e a profes interinos no inverno. É máis que tentador. Pero non sempre sae ben e iso tamén dá moito choio. Mellor deixar o piso baleiro, que total vai subir de prezo igual.
Se estás nalgún destes grupos, parabéns, tiveches sorte na vida e tamén a buscaches. Estás no bando da xente á que lle interesa, a priori, que a vivenda suba. Tes casa pero tamén tes as chaves un activo financeiro. Dificilmente te podes poñer na pel dun inquilino, de alguén que non se esforzou nin aforrou nin se atreveu a investir nin foi polo rego coma ti. Tes amigos que viven de alugueiro e certa sensibilidade social, pero por sorte a túa renda non depende demasiado do mercado inmobiliario así que o problema non che toca realmente. A non ser que a vivenda baixe, que é o que queremos os demais.
Digo todo isto sen ningunha ironía, e seguro que con algo de envexa. Quen puidera estar no teu bando, vivir con certa seguridade habitacional e allea a emerxencia social que estamos a sufrir.
Quen puidera acceder á tentación de monetizar o pasado, como dixo Jorge Dioni neste tuit. De aproveitar, agora que os pisos son caros, as compras que fixo a familia cando os pisos eran baratos, para sacarlles un bo rendemento. De converterse en caseiro accidental. De quitarlle cada mes a unha persoa o 40% (mínimo) do seu salario sen te sentires mal por iso. A fin de contas, estaslle ofrecendo a esa persoa o máis valioso que existe, un teito para vivir. Sen propietarios non habería inquilinos.
Se es das persoas que mercou unha vivenda como investimento para poñela en alugueiro, xa teño máis problemas contigo. Es rendista por vocación, buscarás sempre o máximo beneficio a toda costa. Participas dun sistema financeiro postindustrial e antiprodutivo, que paraliza a economía, que non inviste o capital na innovación nin no progreso senón nun rendismo parasitario, case feudal, no que son os traballadores os que che pagan a ti. Pódelos espremer ao máximo e se se rebelan nalgún momento contra as condicións que lles impós unilateralmente, ata tes o atrevemento de denuncialos por okupas.
O arrendador deste exemplo pensou que podía denunciar por okupa a un notario que lle pagaba 3.000 euros ao mes, porque se negou a empezar a pagarlle 4.000 sen previa negociación.
O arrendador deste exemplo, coma outros moitos, le todos os días La Voz de Galicia. Pode que vexa algún Telexornal. Hai un sistema mediático hexemónico que lle dá a entender que calquera que non achante ante unha suba unilateral de alugueiro é un okupa. Se cre que lle pode facer isto a un inquilino que sabe de leis e que lle paga 3.000 euros ao mes, que non lle poderá facer a calquera de nós.
Hai rendistas sen contemplacións e hai clase propietaria aspirante a rentista que compra o relato do lobby inmobiliario para ver se lle deixan xogar tamén. Aínda que no longo prazo vaia contra os seus propios intereses. Dicía Daniel Sorando, autor de First we take Manhattan. La destrucción creativa de las ciudades, nesta reportaxe de El País:
“El éxito del lobby inmobiliario se basa en que los propietarios, sean rentistas o no, se ven parte de un mismo bloque gracias a un discurso hegemónico que enfatiza el carácter sagrado de la propiedad, por ejemplo con la insistencia en la ocupación. Si los efectos del turismo masivo extienden entre los propietarios no rentistas la idea de que sus intereses son más próximos a los de los inquilinos, se movería una placa tectónica de la sociedad española”.
Ter vivenda en propiedade está moi ben. Ter vergoña e decencia básicas está aínda mellor. Amiga propietaria, ti tamén te podes pasar ao bando anti-rendista e loitar canda nós.
Os que non teñen: generation rent
“E vós, con tanto tempo que levades xuntos, non pensastes en comprar?”
Esta pregunta failla aos protagonistas de Volveréis, a nova película de Jonas Trueba, unha parella amiga de Madrid que se acaba de meter á hipoteca dun piso en Talavera de la Reina. Eles contestan que bueno, si, podían ter mercado o piso no que vivían, pero tiñan un alugueiro tan bo que pensaron que para qué, e en fin, aí dando as explicacións solicitadas, para despois soltarlles a bomba de que se van separar.
Neste caso había confianza, mais non podo evitar que a pregunta me recorde a outra tan impertinente ou máis: “E logo non pensades en ter fillos?”
A comparación si que é pertinente. Mercar unha casa ou ter fillos responde ao mesmo modelo tradicional de life achievement: choio fixo, casa, coche, parella, familia… o modelo ao que, con sorte (ou non) se adscribiu a xeración dos nosos pais, e contra o que nós nos quixemos rebelar, aínda materialmente o botemos de menos. Non se pode ter todo.
Poderíase comparar, daquela maneira, o feito de pospoñer unha compra de vivenda co feito de pospoñer ter un fillo. Agora fálase moito de por qué as mulleres pospoñemos a decisión de ser nais: por falta de estabilidade ou por non ter a parella adecuada, alguén que nos acompañe nisto. Porque para comprar unha vivenda adoitan facer falta dous. E para alugar, agora, tamén. Moitas veces nin así.
Os tips básicos de ser persoa din que nunca hai que xulgar a ninguén por non ter fillos, nunca sabes no íntimo os motivos de cadaquén. Pois coa xente que non mercou piso, o mesmo.
Hai que conceder que no seu día alugar foi un signo de liberdade. No tempo dos nosos pais había que comprar un piso si ou si, pero igual a ti non che daba a gana de atarte a vivir nun sitio toda a vida. De feito, se coa crise do 2008 xurdiu ata unha (bendita) Plataforma de Afectados pola Hipoteca, que tolo se ía querer meter a unha hipoteca? Seguías de alugueiro, máis ou menos trampeando. Pero a trampa agora é a que estamos sufrindo nós. Que ao final por non pagar unha hipoteca estámoslle pagando a hipoteca, os intereses e todo, á xente que si que comprou.
Pasounos o arroz de mercar, e con corenta e pico, agora que temos algo de estabilidade e as ideas máis claras, o prezo da vivenda xa é inasumible. Se temos a sorte de que nos manteñan un alugueiro a prezo antigo imos tirando. Se non, os rendistas xa nos empezan a expulsar das cidades. O cal é un problema para a xente que traballamos nas cidades e non vivimos nelas por capricho.
As cidades medran e necesitan traballadores. Traballadores de salarios baixos, rendibles para os empregadores pero non para os arrendadores, que prefiren ter os pisos baleiros antes que arrendarllos a un mileurista. O conto é que, como dixo unha persoa sabia, “non hai ricos para todos”.
O calvario para alugar dunha familia normal, en O novo normal.
A gran renuncia urbana: vente prá vila
Hai quen di que esta crise da vivenda ten un punto positivo de xustiza ata poética: a xente está quedando en sitios pequenos onde o alugueiro é máis barato, porque lle compensa máis vivir aí cun soldo precario que traballar nunha gran cidade e pagar o precio da vivenda acolá. Para ir a Madrid e ter que compartir piso (está pasando na Coruña tamén) pois igual quedo por aquí e collo un piso para min. E logo está o teletraballo, que fai que moita xente poida vivir aquí e traballar para empresas de fóra.
Igual tiñamos que facer todos esa gran renuncia e deixar as cidades sen xente que as poida traballar.
O feito é que están a gañar vida as vilas e cidades pequenas, tamén grazas á inmigración: a xente doutros países vén vivir a Ordes, ao Porriño, a Arteixo ou ao barrio da Milagrosa en Lugo porque é máis barato. E porque non habrá moito traballo cualificado pero sempre haberá bares, obras ou vellos que coidar. Hai zonas que se están rexenerando no bo sentido, grazas a esta clase traballadora que precisa onde vivir. Claro que así sobe a demanda inmobiliaria nos sitios pequenos e os prezos tamén.
Volvemos agora á propietaria que non sabía que facer co piso que lle compraran os vellos en Muros ou en Silleda, e vemos como empeza a picarlle un pouco un ollo. É o símbolo do euro, que se lle meteu no iris e que empeza a escintilar.
Tamén lle pica a outro veciño do barrio da Milagrosa, que está pensando en montar alí un café que sirva brunch e viños naturais.
ACAB: All Caseiros Are Bastards
Non é doado facerlle o contrarrelato ás historias de terror okupa que dominan as páxinas da prensa concertada e da TVG, pero aquí van algunhas boas almas que se dedican a contar as historias de terror do outro lado:
O Novo Normal. Desde hai meses o meu amigo Javi Quiroga leva recompilando fototestemuños de vítimas da extorsión inmobiliaria na Coruña, empezando polo del, que tivo que deixar o piso onde vivía cando llo subiron o 50%. Os retratos mostran historias individuais de resignación e impotencia. E o feito de compartilas vai xerando un sentimento colectivo de indignación e solidaridade, que debería cristalizar nalgo que saltase do mundo dixital ás rúas da cidade. Iso aínda pode suceder.
Le Petit Patito. A artista Laura Pato tamén usa Instagram para denunciar a tolemia inmobiliaria na Coruña, pero faino burlándose dos anuncios que che queren alugar “un coqueto loft en zona Juan Flórez” (aka un baixo sen luz na Falperra) por só 1.800€ ao mes. Son unhas risas, por non chorar. Pero vai ben, no bo camiño: proporcionarlles a propietarios algo da vergoña que se ve que lles falta.
O compañeiro Ismael Ramos preguntábase hai uns días en elDiario.es polo misterio de Carrie Bradshow: Como fai algunha xente para pagar o seu piso en Santiago, para manter a súa vida diletante? Andarán no rendismo ou na droga? Como fan os demais, currelas e estudantes, para sobreviviren nunha cidade que os está a expulsar?
[Ismael usa a palabra rendeiro, que é a correcta en galego, pero eu vou aproveitar que aquí ninguén me paga nin son profe nin teño que dar exemplo para poñer rendista, síntoo, xa caerei da burra pero por agora rendeiro sóame fatal]
#NotAllCaseiros
Que si, que ben deitamos de caseiros menos avariciosos que se conforman con inquilinos que non dean problemas, paguen de maneira estable e asuman unha suba anual do IPC. Sodes xente ben xeitosa, tomade este pin.
Non podemos depender da boa vontade dos caseiros porque o sistema está feito para premiar e favorecer a extracción de renda da clase inquilina á clase propietaria. O lobby inmobiliario construíu todo un sector económico do que depende boa parte da economía estatal, aquí e en moitos países máis. Se cae o sector inmobiliario caemos o resto, ese é o maldito paradoxo desta loita de clases nos tempos actuais. Os estados e o poder económico dependen tanto deste sistema que agora teñen que apandar con el porque do outro lado está o abismo, para todos.
A situación é cada vez máis insostible, a violencia inmobiliaria é cada vez maior e igual só falta un misto e un bidón de gasolina para que ardan as rúas contra a ditadura do propietariado. Empeza a haber mobilizacións, nas grandes cidades xa hai sindicatos de inquilinos que funcionan bastante ben e lle axudan a moita xente a defenderse contra os abusos de poder da clase rendista.
Esta loita de clases tampouco é nova, leva máis dun século existindo, como nos conta Nick Bano en Against Landlords. Xa houbo folgas de inquilinos en moitos países ao longo do século XX. Mais no seu libro Bano tamén recoñece que facer facer folga de pagar a renda é moi difícil e arriscado, non é un dereito recoñecido por lei como as folgas laborais. Levamos moito as de perder.
Por iso aposta por, cando menos, usarmos a arma que mellor temos a man, a que se leva nestes tempos aínda que non sirva para moito: a guerra do relato. Humillar os caseiros. Que deixe de estar ben visto ter pisos. Que dea vergoña ser anfitrión en AirBNB.
Que o pequeno pudor que o teu caseiro exhibe cando xustifica o incremento feroz da renda (“eu tamén teño moitos gastos”, “non me compensa telo alugado así”, “o meu fillo quedou sen traballo e precisa os cartos”) se convirta en bágoas fortes de rendista coas que alegremente enchamos unha petaca mentres lle indicamos que se poña en contacto co noso asesor xurídico para comentarlle ese temiña a el. Aínda que non teñamos avogado nin nada diso, só por asustar. Mesmo se o temos, será improbable que evite a suba do alugueiro ou a ameaza de desafiuzamento, pero polo menos trasladarémoslle o mal trago aos arrendadores, serán eles os que teñan que pelexar sen esperalo, e cuestionar se teñen a razón ou non.
Isto non vai facer que os caseiros de repente deixen de abusar porque lles dá un golpe se humanidade, e obviamente non podemos depender da súa xenerosidade ou toma de conciencia: tense que regular por lei. Tense que abordar con políticas valentes e complexas. Mais para penalizar politicamente o rentismo temos que penalizalo primeiro socialmente.
A eles tanto lles ten, nunca van baixar a cabeza, pero polo menos que sirva para erguérmola nosoutras: non nos sentir culpables por non ter unha casa en propiedade, nin achicarnos ante as imposicións dos que si a teñen. E así unirnos a todas as persoas e colectivos que desde hai anos, en distintos momentos e cidades, se levan organizando para devolvernos aos inquilinos a honra os dereitos que seguimos a merecer.
Non teremos casa propia, pero temos dignidade e témonos a nós.
Hala, musicote para inspirar a loita: