Coming of (middle) age
De mulleres que se fan adultas outra vez. E as veces que faga falta.
1.
Din que o coming-of-age como subxénero cinematográfico saturou tanto o mercado do cinema independente na última década que xa ninguén no negocio quere volver oír esa expresión. Métela nun dossier ou nota de prensa e xa espanta os axentes de vendas. Supoño que se esgotou a fórmula no momento no que se converteu precisamente niso, nunha fórmula.
[Spoiler: séguense a facer pelis coming-of-age pero xa non lles chaman así. Que é a vida, e a ficción, máis ca un golpe na cabeza constante?]
O ano pasado, cando acompañei o equipo de Matria na súa estrea na Berlinale, nalgún momento comentei co seu director, Álvaro Gago, que a de Ramona, a muller protagonista que interpreta María Vázquez, era un coming-of-age da mediana idade. Aos 43 anos Ramona decátase do buraco no que está, ve que hai a posibilidade dunha vida mellor e decide deixar todo e ir a por ela. Non é que lle aconteza nada especialmente traumático ou que a marque de por vida. Á súa idade xa pasou por moitas. Pero no medio das desgrazas pásalle algo bo, atopa un cabo de potencial felicidade e amárrase a el para saír. Cando casas, tes fillos ou empezas a traballar moi nova precisas, chegado un momento, parar e mudar o rumbo, facerte adulta outra vez.
Apetéceme falar das mulleres de corenta e tantos e dese momento no que deciden facerse adultas outra vez. Adultas máis libres, que xa non precisan cumprir con expectativas nin buscan validación nos demais. Xa non lle son de todo funcionais ao patriarcado, quitada a aceptación da responsabilidade de coidar. Teñen as súas vías de escape: nos libros, no cinema, no ximnasio, na horta, no tinder. Estrean corpos que xa só lles importan a elas: máis difíciles e valiosos, con novas posibilidades. E comparten entre elas un segredo: esta é a etapa onde a vida se pon interesante. Aquí empeza o incómodo, o vibrante. O que só con visibilizalo resulta subversivo.
Non sei por que falo en terceira persoa.
Hoxe fago 46 anos e abro esta newsletter.
2.
Sempre me flipou facer anos, ser maior, acercarme ás mulleres que admiraba que tiñan 3, 6 ou 10 anos por riba de min. As miñas amigas da adolescencia eran xa mulleres feitas. E na cultura non tiñamos apenas referentes tías máis alá de Leilía e doutras iconas da xeración X: Winona Ryder, Ariadna Gil, Courtney Love, Justine Frischmann, Sofía de Labañou. Se nos fixamos, todas estas eran foron nalgún momento mozas de ou todas despuntaron por medio da ollada masculina, que era a que había, para nós tamén. Que non fosen demasiado chicas pero si femininas, que fosen cool e listas, que fixesen cousas de tíos sen seren uns maroutallos, que tivesen o selo de aprobación do pavo cultureta medio nacido nos 70.
Sleater-Kinney tiñan aquel selo pero nunca o precisaron demasiado. Coñecinas máis medrada, con vinte e tantos, cando sacaron o LP The Woods e xa se podía conseguir no Soulseek. Moito escoitei aquelas cancións en mp3 no 2005. No 2006 deixaron de tocar xuntas ata 10 anos despois con No Cities To Love, que é un disco que adoro, xa dos tempos do Spotify. Tiñan temazos como “Price Tag”, que falaban da ansiedade das nais traballadoras tendo que alimentar e vestir nenos pequenos en plena gran recesión. Iso si que era facerse adulta de repente.
We never really checked, we never checked the price tag
When the cost comes in, it's gonna be high
We love our bargains, we love the prices so low
With the good jobs gone, it's gonna be rough
Naqueles dous mil eu xa tiña un girl crush, coma todas, con Carrie Brownstein, de vela en series coma Portlandia ou Transparent. Que presenza, que xeito de tocar a guitarra, que patada na éngoa che pode dar no medio dun concerto. Carrie perdeu a súa nai o ano pasado nun accidente de coche e o disco último vai un pouco sobre iso. Ela xa anda a completar o muller de 40-50 starter pack que as miñas amigas e mais eu lle chamamos Menopausia & Tanatorios.
[Menopausia & Tanatorios é un título boísimo para unha newsletter colectiva ou outra cousa, xa o sabemos, algo temos que facer con el]
Este agosto fun un día a Paredes de Coura, só para ver a Sleater-Kinney por primeira vez en directo, como xa contei por aquí. Deume moitísimo gusto ver unhas pavas entrando nos 50 anos, molando todo pero con esa actitude tranquila de non importarlles case nada se molan ou non.
Quizais a xeración X é das primeiras que entran na cincuentena molando en tromba e non de xeito excepcional.
Véxoo nas amigas de sempre e nas amigas novas que fun coñecendo este verán, no que cadrou o encontro, de novo, con mulleres ídolas que me levan uns poucos anos. Xa están aí cruzando a porta temida e empezan a darme respostas á gran pregunta: e como seremos nós con 50 anos?
Pois bastante parecidas a como nos vemos agora. Recoñecerémonos entre nós. Para os fillos, quen os teña, seremos unhas marcianas. Para moitos homes da nosa idade quedaremos fóra do seu espectro de relacións. Eles seguirán mirando prás de 20-30. Sorte aí. Nós falaremos de de tanatorios, de menopausia, de pop, romance e pelis chulas, das cousas novas que nos dan medo e das que xa non tememos máis.
Estou orgullosa dunha xeración que vai traspasar o medio século sen poñer mechas de señora nin empezar a ler a Telva. Porque sabemos que molamos máis que cando tiñamos vinte e eramos unhas pipiolas.
Por certo, outras que deberan volver aos escenarios eran Nosoträsh, agora que xa logo terán os fillos criados.
A delas é a reunión que precisamos e non a de Oasis.
3.
Etero é unha muller solteira dunha vila de Xeorxia que ten unha droguería e 48 anos. Un día de finais de agosto vai ás amoras e mentres as está a apañar ve como un merlo se pousa na póla da silveira. O merlo é tan fermoso que ela queda pampa mirando para el. Enfeitizada mentres o mira emprender o voo máis alá do río, Etero colle outra amora e cando a está a saborear, bum, desplómase o chan debaixo dela e ela tamén por un terraplén. A pouco non se mata contra as pedras ou afoga no río. Pero non cae de todo e consegue gabear para arriba outra vez.
Ese día, no que case morre admirando un merlo e comendo unha amora, de volta na droguería aínda medio en shock, recibe o repartidor habitual de deterxente e decide que vai perder a virxinidade con el.
(Que concepto, a virxinidade, en fin)
Así empeza Blackberry, Blackberry, Blackbird, a película que máis me gustou das que vin este verán.
Neste acordar sexual Etero enfróntase, sobre todo, ás olladas e comentarios displicentes das ridículas das súas veciñas, que nunca quixeron ser amigas dela, nin ela estaba moito polo labor. Aínda que este rexeitamento sempre lle doeu un pouco, ela sabe que é máis libre, seguramente ata máis feliz na súa vida de muller solitaria. “Polo menos podo mirar por min”, dilles. E, ademais, agora ten un amante secreto que quen lles dera a elas.
Etero, solteira, rara, sen amigas, dándolle por fin alegría á súa cona grande e peluda, recoñecendo a liberdade e a beleza que ten arredor, é a personaxe feminina do ano. Bravo pola actriz que a interpreta, Eka Chavleishvili, e pola autora do filme, Elena Naveriani. Participou na Quincena de cineastas de Cannes e no Atlántida Mallorca Film Fest, que a estreou en Filmin, onde a podedes ver aínda.
Coda
No Paredes de Coura estivo tamén Cat Power, que anda este ano de xira a cantar cancións de Bob Dylan porque si, porque con 52 anos non queres ser Lana del Rey, queres poñer garavata e tacóns e cantar coa túa voz un chisco augardentosa Like a Rolling Stone.
Aquí falaremos de cinema, de música, de política, de deporte ou do que cadre, sempre que interseccione coa vida, que nos fure dalgún xeito. Que nos axude a entendela ou a gozala un pouco máis.
Benvidas, benvidos, benvides.